07 مهر 1404
این متن بین رویدادهای نادر و غیرقابل پیشبینی «قوی سیاه» و اتفاقات بزرگ و قابل پیشبینی «کرگدن خاکستری» که اغلب به دلایل روانشناختی نادیده گرفته میشوند، تمایز قائل میشود. تاکید میکند که در حالی که مردم تمایل به نادیده گرفتن خطرات قابل پیشبینی دارند، غالباً هنگامی که این رویدادها محقق میشوند، بیش از حد واکنش نشان میدهند که منجر به مشکلات تشدید شده میشود.
رویدادهای قوی سیاه اتفاقات بسیار نادر و غیرقابل پیشبینی با تأثیرات شدید هستند که اغلب همه را غافلگیر میکنند، در حالی که رویدادهای کرگدن خاکستری حوادث بزرگ و قابل پیشبینی هستند که علیرغم نشانههای هشداردهنده واضح، به دلیل رضایتمندی روانشناختی اغلب نادیده گرفته میشوند.
مردم عموماً خطرات را نادیده میگیرند و زندگی را با این فرض که «همیشه همینطور بوده» ادامه میدهند و هشدارها را به عنوان ترساندن یا بزرگنمایی بیش از حد رد میکنند، همانطور که نسیم طالب اشاره کرده است.
هنگامی که یک رویداد مهم و چالشبرانگیز سرانجام رخ میدهد، افراد تمایل دارند به طور ناگهانی «بیش از حد واکنش نشان دهند»، با ابراز تعجب و درگیر شدن در پاسخهای ناشی از وحشت به جای اقدام متفکرانه.
کنترل احساسات هنگام وقوع یک رویداد بسیار حیاتی است، به خصوص که بسیاری از موقعیتها برای اعمال فشار روانشناختی بر افراد طراحی شدهاند.
واکنش بیش از حد میتواند به مجموعهای از نتایج منفی منجر شود، از جمله تصمیمگیری ضعیف، ارتکاب اشتباه در اقدامات حیاتی مانند انتقال وجه، افتادن در دامهای بعدی، و افزایش آسیبپذیری شخصی در برابر حوادث یا سرقت.
اقدامات ناشی از وحشت شامل تخلیه جمعی (مثلاً تهران)، عجله برای برداشت وجوه از صرافیهای متمرکز ارز دیجیتال پس از هک (مثلاً Bybit, FTX)، و هجوم بانکی علیرغم هشدارهای رسمی درباره نگرانیهای ارزی است که همه اینها اغلب به نتایج زیانبار منجر میشوند.
در طول درگیریها، یک تاکتیک رایج شامل جنگ روانی است که هدف آن بیثبات کردن روحیه عمومی و تحریک وحشت از طریق شایعات دروغین است، به جای تسهیل اقدامات عملی و آگاهانه، که نیاز به افزایش آگاهی عمومی دارد.
یادگیری از این تجربیات و برنامهریزی بهتر برای آینده بسیار حیاتی است، که امکان واکنش آرامتر و مؤثرتر را هنگام بروز رویدادهای مشابه فراهم میآورد، رویدادهایی که در غیر این صورت میتوانند کشنده باشند.
هنگامی که خطرات قابل توجه و قابل پیشبینی محقق میشوند، واکنش بیش از حد انسانی اغلب به مشکلات پیچیدهتر و تصمیمگیری ضعیف منجر میگردد.
| مفهوم | توضیح |
|---|---|
| رویدادهای قوی سیاه | اتفاقات بسیار نادر و غیرقابل پیشبینی با تأثیرات شدید و غافلگیرکننده. |
| رویدادهای کرگدن خاکستری | خطرات بزرگ و قابل پیشبینی که اغلب به دلیل رضایتمندی روانشناختی نادیده گرفته میشوند. |
| غفلت از ریسک | گرایش انسان به نادیده گرفتن خطرات قابل پیشبینی تا زمانی که به طور کامل آشکار شوند. |
| واکنش بیش از حد | واکنشهای وحشتزده و اغلب بیثمر هنگام وقوع ریسکهای نادیده گرفته شده. |
| کنترل احساسات | حیاتی برای تصمیمگیری منطقی در طول بحرانها برای جلوگیری از مشکلات بیشتر. |
| برنامهریزی پیشگیرانه | ضروری برای تابآوری و واکنشهای آرامتر و مؤثرتر به چالشهای آینده. |
