07 مهر 1404
حامد بدی، مدیرعامل یک پلتفرم کمپین برجسته، وضعیت وخیم اینترنت ایران را پس از یک جنگ ۱۲ روزه مورد بحث قرار میدهد و به اختلالات بیسابقهای اشاره میکند که کسبوکارها و ارتباطات عمومی را فلج کرده است. محدودیتهای جاری که با ادعاهای مشکوک امنیت ملی توجیه میشوند، از یک برنامه دولتی دیرینه برای منزوی کردن شبکه اطلاعات ملی سرچشمه میگیرند و فعالانه توسط کنشگری عمومی که مدافع حقوق دیجیتال است، مقاومت میشوند.
پس از یک جنگ ۱۲ روزه، ایران شدیدترین قطعیهای اینترنت را تجربه کرد که مراکز داده را تحت تاثیر قرار داد و شبکههای اجتماعی و پیامرسانی بینالمللی را برای عموم و کسبوکارها غیرقابل استفاده کرد.
کسبوکارها، از جمله پلتفرم کمپین کارزار، به دلیل غیرفعال شدن قابلیتهای جستجو، مسدود شدن لینکهای پیامکی و ابزارهای هوش مصنوعی غیرکاربردی، کاهش قابل توجهی در مشارکت کاربران و ظرفیت عملیاتی خود را تجربه کردند که منجر به چالشهای اقتصادی و ارتباطی عظیمی شد.
مقامات، استفاده از پهپاد و واتساپ را به عنوان ابزار جاسوسی، همراه با حملات DDoS، دلایلی برای محدودیتهای اینترنتی ذکر کردند؛ ادعاهایی که از نظر فنی غیرمنطقی بوده و برای کنترل افکار عمومی و روایتهای رسانهای به کار میروند.
فیلترینگ مطلق و دائمی اینترنت بدون قطع کامل آن از نظر فنی غیرممکن است، و زیرساخت شبکه موجود با سیاستهای ممنوعیت برندهای غربی به خطر افتاده و وابستگی به راهحلهای داخلی بیکیفیت و آسیبپذیر در برابر حملات سایبری را اجباری کرده است.
استفاده گسترده از VPNهای ناامن که ناشی از فیلترینگ است، شهروندان را در معرض خطرات جدی امنیت دادهها قرار میدهد، در حالی که قطع اینترنت روایتهای ملی را در طول بحرانها خاموش میکند، با ادبیات جنگی در تناقض است و توانایی ایران برای انتقال دیدگاه خود به جهان را مختل میکند.
مأموریت شورای عالی فضای مجازی همواره ایجاد یک شبکه اطلاعات ملی مستقل از اینترنت جهانی بوده است، با بودجههای قابل توجهی که طی دههها برای دستیابی به خودکفایی و محدود کردن وابستگیهای خارجی سرمایهگذاری شده است.
فشار و کنشگری عمومی در طول تاریخ نقش مهمی در جلوگیری از قطعیهای کامل اینترنت، آموزش مردم در مورد حقوق دیجیتال و حفظ سطحی از دسترسی به اینترنت ایفا کرده است که نشاندهنده آگاهی فزاینده جامعه از اینترنت به عنوان یک حق اساسی است.
اینترنت از سال ۲۰۱۶ توسط سازمانهای بینالمللی حقوق بشر به عنوان یک حق اساسی بشری به رسمیت شناخته شده و در منشور حقوق شهروندی ایران گنجانده شده است، که بر اهمیت دفاع از دسترسی آزاد تأکید دارد.
سیاست فیلترینگ، نه تنها امنیت ملی را تقویت نمیکند، بلکه با تضعیف زیرساختها، ساکت کردن روایتهای ملی و به خطر انداختن شهروندان از طریق استفاده از VPNهای ناامن، فعالانه آن را تضعیف میکند و در نهایت به اقدامی علیه امنیت ملی تبدیل میشود.
| موضوع | جزئیات | پیامد/نقد |
|---|---|---|
| اینترنت پیش از جنگ در ایران | متفاوت از اینترنت جهانی، اما از طریق VPNها و سرورها قابل استفاده. | کاربران با راهحلهای جایگزین سازگار شده بودند و سیستم کارایی داشت. |
| اختلال اینترنت پس از جنگ | قطعی شدید و بیسابقه؛ حتی مراکز داده نیز دسترسی خود را از دست دادند. وعدههای وزیر برای بازسازی محقق نشد. | کسبوکارها (به عنوان مثال، کاهش بیش از ۹۰٪ امضا در کارزار)، شبکههای اجتماعی و خدمات حیاتی آنلاین را فلج کرد. |
| توجیهات رسمی برای فیلترینگ | ادعاها شامل استفاده پهپادها از اینترنت، واتساپ به عنوان ابزار جاسوسی و حملات DDoS بود. | غیرمنطقی و به راحتی قابل رد شدن تلقی میشود؛ هدف واقعی کنترل افکار عمومی است و مدیریت ضعیف فایروال را آشکار میسازد. |
| آسیبپذیریهای زیرساخت ملی | سیاستها استفاده از برندهای جهانی (مانند سیسکو، اریکسون) را ممنوع کرده و وابستگی به سختافزارهای چینی بیکیفیت و بازسازیشده را اجباری میکنند. | زیرساخت شبکه مملو از حفرههای امنیتی است که آن را در برابر حملات سایبری پیچیده، بیارتباط با دسترسی عمومی به اینترنت، آسیبپذیر میکند. |
| تأثیر فیلترینگ بر امنیت | شهروندان را مجبور به استفاده از برنامههای VPN ناامن و مبهم میکند (۱۹ از ۲۰ دانلود برتر از گوگل پلی در ایران). | خطرات جدی برای امنیت ملی و دادههای شهروندان ایجاد میکند؛ فیلترینگ اقدامی علیه امنیت ملی تلقی میشود. |
| استراتژی اینترنتی دولت | مأموریت شورای عالی فضای مجازی ایجاد یک شبکه اطلاعات ملی منزوی، مستقل از اینترنت جهانی، با سرمایهگذاری قابل توجه بلندمدت است. | هدف آن محدودیت دائمی است، نه فقط کنترل بحران؛ لایههای دیجیتال را برای ترویج فناوریهای صرفاً داخلی طبقهبندی میکند. |
| کنشگری و مقاومت عمومی | اقدامات جمعی (کمپینها، توییتها، آگاهی حقوقی) قبلاً از قطعیهای گسترده اینترنت (مانند طرح صیانت) جلوگیری کرده بود. | افکار عمومی یک اهرم نظارتی حیاتی بر سیاستهای دولت است؛ کنشگری مستمر جامعه را تقویت کرده و از حقوق دیجیتال دفاع میکند. |
| اینترنت به عنوان حق بشری | در سطح بینالمللی (از سال ۲۰۱۶) و در منشور حقوق شهروندی ایران به رسمیت شناخته شده است. | نشاندهنده یک وظیفه اخلاقی برای دفاع از دسترسی به اینترنت است؛ خواستار حمایت فعال عمومی از محتوا و گفتمان مربوطه میشود. |
