24 مهر 1404
در دهه ۱۹۵۰، ایالات متحده مخفیانه پروژه ساندایل را آغاز کرد، با هدف ساخت یک بمب هستهای واحد که به اندازهای قدرتمند باشد تا تمدن بشری را نابود کند. این مفهوم هولناک، اگرچه هرگز محقق نشد، اما از رقابت فزاینده تسلیحات هستهای و انگیزه بازدارندگی نهایی پدید آمد.
ایالات متحده در دهه ۱۹۵۰ پروژه ساندایل را آغاز کرد، یک طرح فوق سری برای ساخت یک بمب هستهای واحد با ظرفیت نابودی تمام تمدن بشری، که بیشتر جزئیات آن محرمانه باقی ماند.
پروژه ساندایل تصور میشد که انرژی معادل ۱۰ میلیارد تُن TNT داشته باشد، که آن را ۳۰۰۰ برابر قدرتمندتر از تمام بمبهای پرتاب شده در طول جنگ جهانی دوم میکند.
دوره بین ۱۹۰۵ تا ۱۹۴۵ شاهد تغییرات ریشهای جهانی بود، که از جهانی تحت فرمانروایی پادشاهان و سلطه اسبها به جهانی با دو جنگ جهانی ویرانگر، و ظهور تلویزیون، هواپیماهای جت و بمبهای هستهای تبدیل شد.
ظهور سلاحهای هستهای وحشتی عمیق را القا کرد، هرگونه حس امنیت را از لبه فضا تا کف اقیانوس از بین برد و روان جمعی مردم زنده در آن زمان را شکست.
بدون سلاحهای هستهای، ملتها در درگیریهای آینده شانسی نداشتند و صرف نظر از اندازه ارتشهای متعارف خود، در برابر قدرتهای دارای چنین قابلیتهایی آسیبپذیر میشدند.
در سال ۱۹۴۶، ایالات متحده طرح باروخ را برای برچیدن بمبهای اتمی خود، به اشتراک گذاشتن فناوری هستهای و ایجاد یک مرجع بینالمللی برای جلوگیری از توسعه بیشتر سلاحها پیشنهاد کرد، اما مزیت نظامی قدرت هستهای آنقدر قابل توجه تلقی شد که نتوان آن را رها کرد.
انفجار غیرمنتظره اولین بمب اتمی توسط اتحاد جماهیر شوروی تنها سه سال بعد، رقابت جهانی تسلیحات هستهای را آغاز کرد و به سرعت زرادخانه هستهای جهان را از ۹ بمب در سال ۱۹۴۶ به ۲۰,۰۰۰ بمب تا سال ۱۹۶۰ افزایش داد.
ادوارد تلر، فیزیکدان نظری و چهره کلیدی در ساخت بمب شکافت هستهای (fission bomb)، علیرغم نگرانی بسیاری از دانشمندان و سیاستمداران، بیوقفه از سلاحهای هستهای قدرتمندتر دفاع میکرد و معتقد بود که بمبهای بزرگتر امنیت بیشتری را تضمین میکنند.
تلر از ترس ایالات متحده از پیشرفت سریع هستهای شوروی استفاده کرد تا بودجهای برای دیدگاه مخرب خود تأمین کند، که منجر به ساخت بمب هیدروژنی شد؛ بمبی که از یک بمب اتمی متعارف برای آغاز یک واکنش همجوشی (fusion reaction) استفاده میکند.
اولین آزمایش بمب هیدروژنی در سال ۱۹۵۲ یک جزیره اقیانوس آرام را نابود کرد، و یک آزمایش بعدی دو سال بعد، ۱۰۰۰ برابر قدرتمندتر از بمب هیروشیما، واقعیت هولناک نابودی کامل بشریت را تثبیت کرد.
ادوارد تلر ساندایل را به عنوان «بمب نهایی» تصور کرد، یک بازدارنده نهایی آنقدر مخرب که تشدید مداوم هستهای را بیمعنی میکرد و عملاً با تهدید نابودی جهان، مسابقه تسلیحاتی را پایان میداد.
ساندایل با وزن حداقل ۲۰۰۰ تُن، به عنوان یک «بمب حیاط خلوت» ثابت طراحی شده بود که برای تحویل در نظر گرفته نشده بود. انفجار آن یک گلوله آتشین ۵۰ کیلومتری ایجاد میکرد، همه چیز را در ۴۰۰ کیلومتری میسوزاند، باعث زلزلهای با بزرگی ۹ ریشتر میشد و به یک زمستان هستهای فاجعهبار با آلودگی گسترده و از بین رفتن محصولات کشاورزی منجر میشد که نتیجه آن تلفات گسترده جهانی بود.
پروژه ساندایل هرگز ساخته نشد؛ دانشمندان با وحشت واکنش نشان دادند، سیاستمداران با ناباوری، و حتی ارتش ایالات متحده آن را با توجه به عدم انعطافپذیری استراتژیک آن، «جنایت علیه بشریت» بیش از حد دانست.
علیرغم رد ساندایل، بشریت به طور جمعی یک «ماشین روز قیامت» ساخت و بیش از ۷۰,۰۰۰ کلاهک هستهای (nukes) را در طول جنگ سرد انباشت، و امروز نیز تقریباً ۱۲,۰۰۰ سلاح هستهای در اختیار دارد که قادر به نابودی تمدن بشری هستند.
جهان با چشمانداز یک رقابت تسلیحات هستهای دیگر روبرو است، در حالی که ایالات متحده یک تریلیون دلار در نوسازی سرمایهگذاری میکند و چین زرادخانه خود را گسترش میدهد، که بر تهدید وجودی مداوم این سلاحها برای گونه بشری تأکید دارد.
بشریت یک بمب روز قیامت نساخت، بلکه یک ماشین روز قیامت ساخت، متشکل از دهها هزار سلاح هستهای که قادر به نابودی تمدن بشری هستند.
| جنبه کلیدی | توضیحات |
|---|---|
| هدف پروژه ساندایل | یک پروژه فوق سری ایالات متحده (دهه ۱۹۵۰) برای ساخت یک بمب هستهای واحد که قادر به نابودی تمام تمدن بشری باشد. |
| قدرت تخمینی ساندایل | انرژی معادل ۱۰ میلیارد تُن TNT، ۳۰۰۰ برابر قدرتمندتر از تمام بمبهای پرتاب شده در جنگ جهانی دوم. |
| پیامدهای انفجار (فرضی) | یک گلوله آتشین ۵۰ کیلومتری، شعاع سوختن ۴۰۰ کیلومتری، زلزلهای با بزرگی ۹ ریشتر، و یک زمستان هستهای جهانی که باعث مرگ گسترده میشود. |
| دلیل لغو | به دلیل غیرعملی بودن آن به عنوان یک سلاح بازدارنده نهایی، توسط دانشمندان و سیاستمداران «جنایت علیه بشریت» تلقی شد. |
| واقعیت هستهای کنونی | بشریت به جای ساندایل، یک «ماشین روز قیامت» با ۱۲,۰۰۰ کلاهک هستهای (nukes) امروزی ساخت، که همچنان قادر به نابودی تمدن است. |
