قسمت ۱۴۴ تک‌تاک: چالش‌های اقتصادی، نوآوری‌های فناوری و محدودیت‌های دیجیتال در ایران

این قسمت از تک‌تاک به فشارهای اقتصادی قابل توجه در ایران می‌پردازد که با افزایش شدید قیمت کالاهای اساسی و شهریه‌های آموزش عالی همراه است. همچنین آخرین پیشرفت‌های فناورانه جهانی را بررسی می‌کند و تأثیر بالقوه آن‌ها را بر جامعه ایران در میان نگرانی‌های مداوم درباره سانسور و دسترسی به اینترنت مورد کاوش قرار می‌دهد.

خلاصه نکات کلیدی

• معرفی قسمت

  قسمت ۱۴۴ تک‌تاک خود را معرفی می‌کند و به طنز اشاره دارد که شماره‌گیری ۱۴۴ در سوئیس به خدمات اضطراری وصل می‌شود اما در ایران به شبکه ندای قرآن، که به ترویج پیام‌های قرآنی اختصاص دارد، متصل می‌گردد.

• افزایش قیمت کالاهای اساسی

  قیمت اقلام ضروری به طور جدی مورد بحث قرار می‌گیرد، به طوری که کله‌پاچه به یک میلیون تومان و گوشت ماهیچه گاو با ۹.۲ درصد افزایش به ۹,۵۰۰ تومان در هر کیلوگرم رسیده است. گوشت مرغ نیز به ۴,۰۰۰ تومان در هر کیلوگرم نزدیک می‌شود، در کنار افزایش قابل توجه قیمت شکر، روغن پخت و پز (۱۵۷,۰۰۰ تومان هفته گذشته) و انواع برنج (طارم ۲۴۰,۰۰۰ تومان/کیلوگرم، هندی ۵۹۸,۰۰۰ تومان/کیلوگرم).

• افزایش شهریه دانشگاه

  شهریه‌های آموزش عالی افزایش چشمگیری داشته‌اند؛ هزینه‌های سالانه در دانشگاه شهید بهشتی برای پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی به ترتیب به ۱۶۰، ۱۷۰ و ۱۴۵ میلیون تومان رسیده است. دانشگاه آزاد نیز شهریه‌های خود را ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش داده است، به طوری که دوره‌های حقوق نظری ۱۷.۵ میلیون تومان و دوره‌های حقوق عملی از ۹.۵ میلیون به ۱۲.۲ میلیون تومان (برای ۱۹ واحد) افزایش یافته‌اند. برنامه‌های پیراپزشکی نیز ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش را تجربه کرده‌اند.

• فناوری eSIM و چالش‌ها در ایران

  عرضه قریب‌الوقوع آیفون‌های فقط eSIM (که انتظار می‌رود با آیفون ۱۷ آغاز شود) در اروپا، چالش‌های قابل توجهی را برای کاربران در ایران ایجاد می‌کند. نگرانی‌هایی در مورد عدم امکان رجیستری این دستگاه‌ها به دلیل فیلترینگ و دشواری دولت در اختلال سیگنال‌های eSIM مطرح شده است، با وجود اینکه اپراتورهای موبایل ایرانی گزارشاً هفت سال روی پشتیبانی eSIM کار کرده‌اند، که نشان می‌دهد مدل‌های آینده آیفون ممکن است در ایران تا حد زیادی غیرقابل استفاده شوند.

• فیلترینگ اینترنت و توجیهات دولتی

  یک مقام اجرایی علناً VPN‌ها را به نفوذ و جاسوسی ملی مرتبط دانسته و اقدامات فیلترینگ سخت‌گیرانه‌تر را توجیه کرده است. این اظهارات با ادعای قبلی سخنگوی دولت مبنی بر اینکه رئیس جمهور می‌تواند به راحتی فیلترینگ را رفع کند، در تضاد است و بر هدفی نامشخص از 'تفاهم' تأکید دارد. برخی پیشنهادها برای رفع فیلترینگ شامل تأسیس دفاتر محلی توسط غول‌های فناوری بین‌المللی مانند گوگل و متا در ایران برای تسهیل دسترسی به محتوا است.

• افکار عمومی و تأثیر مالی فیلترینگ

  نظرسنجی‌های عمومی نشان می‌دهد که ۶۰ تا ۸۰ درصد شهروندان با فیلترینگ اینترنت مخالف هستند، که این با گزارش‌های رسانه‌های دولتی مبنی بر تنها ۳ درصد، به شدت در تضاد است. یک گزارش امنیتی VPN‌ها را عاملی در نفوذ شناسایی کرده است. شهروندان مجموعاً میلیاردها تومان برای VPN‌ها هزینه می‌کنند، هزینه‌ای که به نفع دولت نیست. روایت رسمی، که فیلترینگ را محافظت در برابر 'دشمنان' می‌داند، به عنوان توجیهی بی‌ربط برای محدود کردن دسترسی کاربران عادی به اینترنت مورد انتقاد قرار گرفته است.

• به‌روزرسانی قابلیت استوری واتس‌اپ

  واتس‌اپ گزارشاً در حال عرضه قابلیت 'دوستان نزدیک' برای به‌روزرسانی‌های استوری است که کاربران را قادر می‌سازد محتوا را به صورت انتخابی با گروهی از مخاطبان منتخب به اشتراک بگذارند.

• استانداردهای اجباری خودرو و مشکلات معاینه فنی

  خودروسازان ایرانی در ابتدا برای رعایت استانداردهای ایمنی اولیه مشکل داشتند اما اکنون مشمول ۱۲۲ الزام اجباری از جمله بهبود نورپردازی مانند چراغ‌های روشنایی روز هالوژن (DRL) هستند که در سطح بین‌المللی ناکافی تلقی می‌شوند. یک مشکل خاص که برجسته شده، رد شدن خودروهای بنز دوگانه‌سوز در معاینه فنی است؛ زیرا مخازن جدید CNG به دلیل کمبود عرضه داخلی و واردات نمی‌توانند در ایران تأیید یا تعویض شوند.

• حفاظت از محیط زیست و ایمنی محیط‌بان

  دولت قصد دارد ۷۰۰ محیط‌بان جدید برای رفع کمبود نیرو استخدام کند. در حادثه‌ای اخیر در منطقه حفاظت‌شده ورجین (شمیرانات)، یک محیط‌بان در حین جلوگیری از ورود غیرقانونی، توسط سه شکارچی به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفته و مجروح شد که به بستری شدن او در بیمارستان انجامید.

• صدا و سیما و ترویج پلتفرم‌های داخلی

  رئیس مجلس اظهار داشت که صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (IRIB) با موفقیت تبلیغات رایگان برای پلتفرم‌های دیجیتال داخلی ارائه می‌دهد و بدین ترتیب استفاده از خدمات محلی را ترویج می‌کند. این امر به عنوان یک چالش برای شرکت‌های فناوری جهانی برای رقابت با گستره تبلیغاتی وسیع IRIB مطرح شده است، با ذکر مثالی از سانسور لوگوهای رقبا توسط IRIB در حین پخش و جایگزینی آن‌ها با لوگوی خود.

• فرآیند پذیرش دانشگاه آزاد

  فرآیند پذیرش دانشگاه آزاد به دلیل پیچیدگی و هزینه مورد انتقاد قرار گرفته است؛ این فرآیند حتی برای بررسی صلاحیت نیاز به ۲۰ میلیون تومان یا ۵,۰۰۰ تومان هزینه پیامک دارد که مقایسه‌های طعنه‌آمیزی با روش‌های پذیرش ساده‌تر مؤسسات بین‌المللی به همراه دارد.

• چالش‌ها برای مسافران به ایران

  فرآیند سفر به ایران برای خارجی‌ها، از جمله افراد با اصالت ایرانی، بسیار پیچیده و محدودکننده توصیف شده است. این شامل ثبت‌نام آنلاین دست‌وپاگیر، لزوم پروازهای غیرمستقیم (مثلاً از طریق ونزوئلا یا استانبول به دلیل نبود گزینه‌های مستقیم)، و رد بی‌دلیل ویزا و اخراج توسط افسران مهاجرت می‌شود.

• عرضه ساعت هوشمند گارمین فنیکس 8 پرو

  گارمین ساعت هوشمند فینیکس ۸ پرو را معرفی کرده است، یک ساعت هوشمند پیشرفته طراحی شده برای ورزشکاران حرفه‌ای. این ساعت دارای صفحه نمایش Micro LED با روشنایی ۴۵۰۰ نیت، پشتیبانی از شبکه LTE-M (به طنز اشاره شده که حتی در کوهستان‌های دورافتاده ایران نیز کاملاً کار می‌کند)، پیام صوتی ۳۰ ثانیه‌ای، ردیابی زنده، آب و هوای بلادرنگ و قابلیت SOS ماهواره‌ای است. قیمت این ساعت ۱۲۰۰ دلار است و نسخه Micro LED آن ۲۰۰۰ دلار قیمت دارد.

• ادوبی پریمیر راش رایگان برای آیفون

  ادوبی نسخه کاملاً رایگان از برنامه ویرایش ویدیوی خود، پریمیر راش، را برای آیفون منتشر کرده است که ویژگی‌های کامل، بدون واترمارک و بدون تبلیغات را ارائه می‌دهد. این برنامه از 4K HDR پشتیبانی می‌کند و با درجه‌بندی رنگ لایت‌روم ادغام می‌شود و آن را به عنوان رقیبی برای برنامه‌های محبوبی مانند CapCut و DaVinci Resolve قرار می‌دهد.

• برنامه اینستاگرام برای آیپد

  محتوای اینستاگرام، به ویژه پست‌های 'زرد' یا جنجالی، اکنون به صورت بومی در صفحه نمایش‌های بزرگتر آیپد قابل مشاهده است که تجربه تماشای فراگیرتری را فراهم می‌کند.

• نمایش‌های اغراق‌آمیز ثروت

  یک حکایت طنزآمیز به مثالی افراطی از نمایش ثروت در ایران اشاره می‌کند، جایی که میزبانی خانه‌اش، از جمله اقلامی مانند گردو و ماهی را، برای آمادگی جهت بازدید خواهرشوهرش، کاملاً با ورق طلا پوشاند.

• پویایی‌های فناوری-تجارت جهانی (اتحادیه اروپا در برابر گوگل، ترامپ در برابر اتحادیه اروپا)

  اتحادیه اروپا گوگل را به دلیل نقض قوانین ضد انحصار ۳.۵ میلیارد دلار جریمه کرده است، تصمیمی که گوگل آن را ناعادلانه و نامتناسب می‌داند. همزمان، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، اتحادیه اروپا را تحت بند ۳۰۱ قوانین تجاری به تعرفه‌های تلافی‌جویانه تهدید کرده است که نشان‌دهنده درگیری‌های تجاری احتمالی است.

• گوشی تاشو هواوی میت Xts Ultimate Design

  هواوی گوشی تاشو Mate Xts Ultimate Design را رونمایی کرده است که دارای نمایشگر اصلی ۷.۹ اینچی و صفحه نمایش خارجی ۶.۴ اینچی است. مشخصات کلیدی شامل رزولوشن 3K، نرخ رفرش ۱۲۰ هرتز LTPO، پردازنده Kirin 9020، دوربین اصلی ۵۰ مگاپیکسلی و باتری ۵۶۰۰ میلی‌آمپر ساعتی است. قیمت این دستگاه در چین ۲۵۲۰ دلار است.

• تبلت سامسونگ گلکسی تب S11 اولترا

  سامسونگ گلکسی تب S11 اولترا را معرفی کرد که با پردازنده MediaTek Dimensity 9400 کار می‌کند، تا ۱۲ گیگابایت رم، ۱۲۸ تا ۵۱۲ گیگابایت حافظه داخلی و حافظه قابل ارتقا از طریق کارت SD ارائه می‌دهد. این تبلت دارای دوربین پشتی ۳۰ مگاپیکسلی، دوربین سلفی ۱۲ مگاپیکسلی و اتصال 5G است و برچسب قیمت آن ۱۷۰۰ دلار است.

• گوشی هوشمند سامسونگ S25 FE

  سامسونگ S25 FE معرفی شده است، با نمایشگر Dynamic AMOLED 2X Full HD+ 120Hz همراه با Vision Booster، پردازنده Exynos 2400 (4nm)، ۸ گیگابایت رم و ۱۲۸-۵۱۲ گیگابایت حافظه داخلی. این گوشی شامل دوربین اصلی ۵۰ مگاپیکسلی، ۱۲ مگاپیکسل فوق‌عریض، ۸ مگاپیکسل تله‌فوتو و دوربین سلفی ۱۲ مگاپیکسلی است که با باتری ۵۰۰۰ میلی‌آمپر ساعتی با شارژ سریع ۴۵ واتی کار می‌کند و قیمت آن تقریباً ۷۵۰ یورو است.

• محدودیت‌های مرورگر هوش مصنوعی Perplexity (کامت)

  Perplexity AI مرورگر جدید خود، Perplexity Comet، را عرضه کرده است، اما قابلیت‌های پیشرفته آن، مانند مسیریابی برای تهران یا کمک به خرید آمازون، به دلیل محدودیت‌های سرویس، برای کاربران در ایران در دسترس نیست که آن را برای کاربردهای محلی کم‌فایده می‌سازد.

• نظرات شنوندگان و مداخلات طنزآمیز

  نظرات شنوندگان شامل پیشنهادهایی برای 'همکاری' بین میزبان و مقامات دولتی در مورد فیلترینگ اینترنت، اظهارات طنزآمیز درباره هزینه درمان برای کاربران VPN، و گزارشی مبنی بر تنها دو ساعت دسترسی روزانه به اینترنت در یزد بود. این بحث همچنین شامل توضیحات کنایه‌آمیز درباره چگونگی تولید نتایج اغراق‌آمیز در تست‌های سرعت 5G و ریشه‌شناسی 'گله گاو' در زمینه افزایش قیمت‌ها بود. سایر نظرات آرزو داشتند که یک مفسر خاص اخبار فناوری را ارائه دهد، نوآوری‌های اولیه ایرانی در تولید شکر را یادآوری کردند، محصول گذشته‌ای به نام 'کره اطلس طلایی' را تأیید کردند و داستان تراژیکومی یک توریست دوچرخه‌سوار لهستانی را که از ایران اخراج شده بود، به اشتراک گذاشتند. میزبانان همچنین به موفقیت یک شنونده در کنکور دانشگاهی پرداختند، نکته‌ای برای تبدیل تقویم ارائه دادند، درباره دوام لپ‌تاپ‌های لمسی صحبت کردند و به شوخی یک 'جاسوس' را در میان کامنت‌گذاران شناسایی کردند. قسمت با توصیه به نوشیدن آب و خوردن هویج برای سلامت چشم به پایان رسید.

زیر جزئیات